Zəhərli strategiyalar mövcuddur və onların əsas məqsədi “hədəf ölkə”nin, düşmən ölkənin strateqləri tərəfindən hazırlanmış strategiyaları qəbul etməsidir. Bu, “strategiya daxilində strategiya” və ya “strategiya daxilində gizli strategiya” adlanır. Belə strategiyalar hədəf ölkəni “geosiyasi reallıq” illüziyasına salaraq onu konkret bir nöqtəyə fokuslayır. Bu, “aldatma strategiyası”dır və məqsədi hədəf ölkəni yemi qəbul etməyə sövq etməkdir. Yemi götürən ölkə yanlış hədəfə yönəlir və bu tələlər “əks-hərbi strategiya” hazırlayan ölkəyə ciddi iqtisadi və siyasi zərbə vurur.

Əgər düşmən strateqləri hədəf ölkəyə aid olan yan ərazinin strateji əhəmiyyətini davamlı vurğulayırsa, bu, həmin ölkənin diqqətini oraya yönəldir. Beləliklə, ölkə tələyə düşür. Sonrakı addım bu yemi daha cəlbedici etmək və nəticədə tədricən müharibəyə yol açmaqdır. Yolun sonunda isə əvvəlcədən planlaşdırılmış ssenari reallaşır.

Bəs “Ukrayna” Rusiyaya qarşı qurulmuş “tələ strategiyası” kimi qəbul edilə bilərmi? Bu sual Ukraynanın Rusiya üçün strateji əhəmiyyətini inkar etmir, əksinə, Ukraynanın iddia edildiyi qədər həyati əhəmiyyət kəsb edib-etmədiyini düşündürür.

Amerikalı strateq Zbiqnev Bjezinski Rusiyanın təhlükəsizliyi baxımından Ukraynanın mühüm olduğunu iddia edirdi. O, ABŞ-ın 39-cu prezidenti Cimmi Karterin dövründə milli təhlükəsizlik üzrə müşavir olub. 1928-ci ildə Polşada anadan olan Bjezinskinin ailəsi Qərbi Ukraynanın Brzeany şəhərindən idi. 1939-cu ildə Polşa “Nasist Almaniyası” və “Sovet Rusiyası” arasında bölünəndə Bjezinski və ailəsi bu hadisələrin şahidi olub. Bu, onun ruslara qarşı mənfi münasibətini formalaşdırmış ola bilər.

Milli təhlükəsizlik müşaviri vəzifəsində olarkən Bjezinski Sovet İttifaqının Əfqanıstana hərbi müdaxiləsini stimullaşdıran təşəbbüslərdə iştirak edib. Onun gizli planı nəticəsində Sovet ordusu Əfqanıstana daxil oldu. Sonrakı on il ərzində SSRİ burada iqtisadi və hərbi cəhətdən tükəndi və bu proses onun dağılmasına səbəb olan amillərdən birinə çevrildi. Bu, tarixdə “Əfqan tələsi” kimi tanındı.

1997-ci ildə nəşr edilən “Böyük şahmat taxtası” kitabında Bjezinski Ukraynanın postsovet Rusiyası üçün ən mühüm geosiyasi hədəf olduğunu bildirirdi. Onun fikrincə, Ukraynasız Rusiya Avropada güc mərkəzi ola bilməzdi. ABŞ-ın əsas strateji məqsədi Avrasiya üzərində üstünlüyü təmin etmək idi. Ukrayna isə Avrasiyanın ən strateji bölgələrindən biri sayılırdı, çünki Avrasiyaya nəzarət edən güc dünya siyasətində həlledici mövqe tuturdu. Maraqlıdır ki, rus strateqləri də Bjezinskinin fikirlərini, sanki, amerikalı yox, rus strateqi söyləmiş kimi qəbul etdilər.

Bjezinski həmçinin iddia edirdi ki, NATO Rusiyanın qərb sərhədlərinə qədər genişlənərsə, Rusiya Avrasiya üzərində nəzarəti itirəcək. Beləliklə, Ukrayna ABŞ üçün “böyük strategiya”nın əsas elementi kimi nəzərdə tutulurdu. Avropanın təhlükəsizliyini ABŞ-ın himayəsinə buraxan avropalılar bu strategiyanı analiz etmədən qəbul etdilər. Onlar Amerika düşüncəsinə və strategiyalarına alışmışdı.

Lakin “Böyük şahmat taxtası” kitabı nəşr olunandan təxminən 15 il sonra Bjezinski Çin faktorunu nəzərə alaraq Rusiyaya baxışını dəyişdi. O, artıq ABŞ üçün əsas təhdidin Rusiya deyil, Çin olduğunu düşünürdü və Rusiyanın Qərb institutlarına inteqrasiyasını təklif edirdi. Ancaq artıq gec idi. NATO Rusiyanın sərhədlərinə çatmışdı və Ukrayna məsələsi gündəmdə idi. Bjezinskinin fikirlərinin dəyişməsi onu göstərir ki, strategiyalar sabit deyil və zamanla yeni güc balanslarına uyğun formalaşır.

Bununla belə, müharibələr təkcə ölkələri məhv etmir, həm də bəzi dairələri zənginləşdirir. Ukrayna müharibəsindən sonra ABŞ-ın müdafiə sənayesi milyardlarla dollar qazandı. Bundan əlavə, bu müharibə Amerika strateqləri üçün laboratoriya rolunu oynayır. Müharibə prosesində Rusiya ordusunun gücü, potensialı və zəif cəhətləri araşdırılır. Bütün bu amilləri nəzərə alaraq maraqlı sual ortaya çıxır: sınaq başa çatdığı üçün ABŞ Rusiya ilə yeni münasibət modelinə keçəcəkmi?

• Bakı ilə sülh sazişinin 2 bəndi razılaşdırılmayıb - Paşinyan
• Xocalı ilə bağlı Quterreşə məktub göndərildi
• Milanda vəfat edən generalın oğlunun cənazəsi Bakıya gətirilir
• Azərbaycanlı hərbi kursant Tükiyədə vəfat etdi - MN
• Almaniya səfirindən Xocalı faciəsi ilə bağlı paylaşım
• Müğənninin ana və nənəsi faciəvi şəkildə öldü - Yeniləndi
• Əliyev Ərdoğana zəng etdi
• Fidandan Xocalı soyqırımı barədə açıqlama